Ochrona i opieka nad zabytkami JAROSŁAW miasto olśnień - Oficjalny Serwis Miejski

Działania Gminy Miejskiej Jarosław w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami:

Realizowanie zadań w dziedzinie ochrony, konserwacji i restauracji zabytków wynikających z obowiązków gminy (w tym zadań określonych w „Gminnym Programie opieki nad zabytkami miasta Jarosławia"); związanych z zabezpieczaniem, utrzymaniem i konserwacją zabytków oraz miejsc pamięci narodowej, opracowywanie planów ochrony zabytków prowadzenie spraw dotyczących udzielania dotacji celowych wynikających z realizacji Uchwały Nr 535/XVIII/05 Rady Miasta Jarosławia z dnia 25 października 2005 r. w sprawie zasad i trybu postępowania, udzielania i rozliczania dotacji celowych na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków prowadzenie i aktualizacja gminnej ewidencji zabytków oraz gromadzenie dokumentacji w tym zakresie prowadzenie ewidencji pomników i miejsc pamięci narodowej na terenie miasta podejmowanie działań i współpraca z organami, do których należy dyspozycja lokalami lub budynkami w zakresie właściwego użytkowania pod względem ochrony wartości zabytkowych współpraca z organami administracji rządowej i organizacjami pozarządowymi w zakresie ochrony zabytków pozyskiwanie funduszy na renowację zabytków popularyzowanie i upowszechnianie wiedzy o zabytkach.

Co to jest zabytek?

ZABYTEK - nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową (art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003, Dz. U. Nr 162, poz. 1568)

Co podlega ochronie konserwatorskiej ?

Ochronie i opiece bez względu na stan zachowania podlegają:

1) zabytki nieruchome będące, w szczególności:

a) krajobrazami kulturowymi,

b) układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi,

c) dziełami architektury i budownictwa,

d) dziełami budownictwa obronnego,

e) obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi,

f) cmentarzami,

g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni,

h) miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji;

2) zabytki ruchome będące, w szczególności:

a) dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej,

b) kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje,

c) numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, pieczęciami, odznakami, medalami i orderami,

d) wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu oraz maszynami i narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego,

e) materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2001 r. Nr 129, poz. 1440 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984),

f) instrumentami muzycznymi,

g) wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi,

h) przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji;

3) zabytki archeologiczne będące, w szczególności:

a) pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa,

b) cmentarzyskami,

c) kurhanami,

d) reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej.

4) Ochronie mogą podlegać nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej. (Art. 6. 1. ustawy j.w.)

Formy ochrony zabytków:

1) wpis do rejestru zabytków;

2) uznanie za pomnik historii;

3) utworzenie parku kulturowego;

4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELI I UŻYTKOWNIKÓW ZABYTKÓW:

Właściciele obiektów zabytkowych mają obwiązki nałożone ustawą, związane z posiadanymi obiektami. Jednym z zasadniczych zobowiązań jest zapewnienie warunków właściwej opieki nad zabytkiem (patrz art.5 ustawy). Wynika z niej np. obowiązek utrzymania zabytku w jak najlepszym stanie, trwałe zachowanie jego wartości, uzyskiwanie pozwoleń na prowadzenie określonych prac, uzyskiwanie zgody na czasowy wywóz za granicę, czy udostępnienia zabytku do badań (na okres do 3 miesięcy), z możliwością uzyskania odszkodowania za powstałe ewentualnie szkody.

Szczególnym wymaganiom podlegają zabytki wpisane do rejestru zabytków. Zagospodarowanie na cele użytkowe takich obiektów nieruchomych realizowana może być po przygotowaniu dokumentacji konserwatorskiej określającej stan zachowania zabytku i możliwości jego adaptacji, oraz po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków programu prac konserwatorskich i programu zagospodarowania zabytku i jego otoczenia. Oprócz tego istnieje także obowiązek zawiadamiania wojewódzkiego konserwatora zabytków o uszkodzeniu lub kradzieży, zagrożeniu, a także o zmianie stanu prawnego (np. sprzedaży) lub zmianie miejsca przechowywania zabytku ruchomego.

Dla obiektów rejestrowych konieczne jest także uzyskanie pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na:

-prowadzenie prac konserwatorskich i robót budowalnych przy zabytku

-prowadzenie badań konserwatorskich i architektonicznych

-przemieszczanie zabytku nieruchomego i trwałe przeniesienie zabytku ruchomego

-dokonywanie podziału nieruchomości

-zmiana przeznaczenia obiektu i sposobu korzystania z niego

-umieszczania na obiekcie urządzeń technicznych (np. nadajników), reklam, tablic

UPRAWNIENIA WŁAŚCICIELI I UŻYTKOWNIKÓW ZABYTKÓW:

Właściciel lub posiadacz zabytku ma prawo do bezpłatnego wglądu w dokumentację dotyczącą zabytku, którą dysponuje WKZ, aby wykonać aktualną dokumentację konserwatorską. Dokumentacje takie znajdują się zwykle w archiwum urzędu ochrony zabytków dla terenu, na którym znajduje się zabytek.

Ponadto właściciele zabytków mają prawo do pomocy finansowej państwa i samorządów lokalnych w pracach remontowych i konserwatorskich oraz badaniach archeologicznych, a także zwolnień od podatku lokalnego.

Gminna ewidencja zabytków miasta Jarosławia   liczy prawie 600 obiektów architektury i budownictwa. Obejmuje ona zespoły kościelno-klasztorne, fortyfikacyjne, pałace, dwory, domy mieszkalne, budynki przemysłowe i gospodarcze, a także parki i cmentarze. Część zabytkowych obiektów (ok. 220) podlega prawnej ochronie konserwatorskiej na podstawie wpisu do rejestru zabytków. Część chroniona jest na podstawie zapisów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz Planu Ochrony Jarosławskiego Parku Kulturowego.

Ujęcie obiektu w gminnej ewidencji zabytków skutkuje obowiązkiem uzgadniania z urzędem konserwatorskim dla takiego obiektu: decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, na podstawie art. 53 i 60 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2012. poz. 647 ze zm.) oraz obowiązkiem uzgadniania pozwolenia na budowę lub rozbiórkę, na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 1409 ze zm.). Powyższych uzgodnień dokonuje właściwy organ administracji budowlanej.

Zabytki ruchome

Zgodnie z ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami zabytek ruchomy to rzecz ruchoma, jej część lub zespół rzeczy ruchomych, w szczególności dzieła sztuki lub rzemiosła artystycznego, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.

Zabytki ruchome to w szczególności:

dzieła sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej (stanowiące elementy wyposażenia budynku i jego wystroju jak np. ołtarze, ambony, ławki, rzeźby, obrazy, meble a także malowidła ścienne i posadzki);

numizmaty (np. monety, medale) i pamiątki historyczne, a zwłaszcza militaria, sztandary, pieczęcie, odznaki i ordery);

wytwory techniki a zwłaszcza urządzenia i środki transportu oraz maszyny i narzędzia świadczące o kulturze materialnej, charakterystyczne dla dawnych i nowych form gospodarki dokumentujące poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego (m.in. pojazdy: samochody, powozy, wagony);

wybrane materiały biblioteczne;

instrumenty muzyczne;

wytwory sztuki ludowej i rękodzieła oraz inne obiekty etnograficzne;

przedmioty upamiętniające wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji.

Do rejestru wpisuje się zabytek ruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek właściciela tego zabytku.

Wojewódzki konserwator zabytków może wydać z urzędu decyzję o wpisie zabytku ruchomego do rejestru w przypadku uzasadnionej obawy zniszczenia, uszkodzenia lub nielegalnego wywiezienia zabytku za granicę albo wywiezienia za granicę zabytku o wyjątkowej wartości historycznej, artystycznej lub naukowej.

Prowadzenie badań i prac konserwatorskich przy zabytku ruchomym wpisanym do rejestru zabytków, wymaga uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.  

Zabytki ruchome na terenie Jarosławia   to w zasadniczej części wyposażenie obiektów sakralnych, kościołów i cerkwi. Pojedyncze obiekty pochodzą z epoki średniowiecza jak np. Cudowna Pieta z Kościoła Matki Bożej Bolesnej, znaczna część z epoki baroku, a część z XIX i początku XX wieku. Wiele oryginalnych zabytków ruchomych zachowało się w kamienicach i domach mieszczańskich. Należą do nich malowidła ścienne, posadzki i parkiety, witraże, stolarka okienna i drzwiowa oraz metaloplastyka.

Część zabytków ruchomych podlega ścisłej ochronie na podstawie wpisu do rejestru zabytków województwa podkarpackiego.

Jedną z form ochrony zabytków są ustalenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Obowiązujące plany zagospodarowania przestrzennego na terenie miasta

- MPZP obszaru "Zespołu Staromiejskiego" w Jarosławiu

Linki:

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Narodowy Instytut Dziedzictwa

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków z siedzibą w Przemyślu